Er wordt aan het raam getikt van ons kantoor. Ik draai mijn hoofd om en zie mijn collega staan. Haar gezicht ziet er bedrukt uit. Als ik de deur voor haar open loopt ze direct naar een stoel, gaat zitten en begint te huilen. Zojuist heeft ze afscheid genomen van een cliënt die straks euthanasie laat doen.
In de thuiszorg maken wij af en toe mee, dat een cliënt sterft. Meestal gaat dit op natuurlijke wijze: onverwachts of na een ziekteperiode. Soms ook door euthanasie. Hoe kijk ik vanuit mijn beroepspraktijk naar deze verschillende wijzen van sterven? Ik wil hierover in deze blog schrijven, overigens zonder het wetenschappelijk te onderbouwen maar gewoon vanuit mijn visie en praktijkervaringen.
De Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) omschrijft op haar website euthanasie zo: ‘Het op een waardige manier toedienen van medicijnen, zodat het leven beëindigd wordt. Euthanasie is altijd uit vrije wil, een patiënt vraagt en de arts voert dit uit. Volgens de Nederlandse wet mag dat bij uitzichtloos en ondraaglijk lijden.’
In mijn veertig jarige beroepspraktijk zijn mij twee nieuwe trends opgevallen in de zorg: de ontwikkeling en uitbreiding van (medicatie)behandelingen de toename van de wens tot euthanasie vanuit cliënten.
Door allerlei behandelingen worden mensen in Nederland steeds ouder. De groep tachtig- en negentigjarigen groeit. Dit is mede te danken aan bloeddrukverlagende medicatie, hartmedicatie, bloedverdunners et cetera.
Ook de kennis en behandeling van kanker en andere levensbedreigende ziekten is toegenomen. De mensen die door deze ziektes getroffen zijn worden behandeld met allerlei therapieën, waardoor bepaalde ziekten genezen of overgaan van ongeneeslijk naar chronisch. Het gebeurt soms wel, dat de bijverschijnselen van medicatie als even ondragelijk wordt ervaren als de ziekte zelf. De arts, cliënt en verpleegkundige moeten dan wikken en wegen. De kwaliteit van leven is dan in het geding. De vraag die dan vaak opkomt is ook: ‘Hoelang gaan we door met behandelen’?
En zo kan het gebeuren, dat een cliënt aankondigt zijn leven te willen beëindigen door euthanasie. De procedure daarvoor is vaak al jaren geleden doorlopen. Voor de hulpverleners kan dit ‘besluit’ onverwachts zijn. Onze rol is dan bijvoorbeeld om hem/haar voor het laatst hulp te geven bij het wassen en aankleden. Hierna is het afscheid tussen cliënt en hulpverlener. Dit is bijna altijd hartverscheurend. Bij de euthanasie zelf zijn wij nooit aanwezig. Dit heeft met mijn visie te maken.
Ik stel me voor dat u als lezer dan wellicht denkt: ‘waarom?’ en hier ga je later antwoord op geven. Ik heb geen oordeel over het weloverwogen besluit, dat de cliënt heeft genomen. Hierin is iedere mens vrij. Dat is niet de reden er niet bij aanwezig te zijn.
Door niet bij de euthanasie zelf als zorgverlener aanwezig te zijn, bescherm ik mijn collega’s en mezelf. Beschermen tegen het nog weken bezig blijven ermee. Het is mij gebleken, dat de geëuthanaseerde cliënt ons nog weken bezighoudt. Dit is wat ik constateer, verder verklaren kan ik dit niet.
Mijn mening is dat er op palliatief gebied qua behandeling, verpleging en verzorging vanuit antroposofisch gezichtspunt voldoende handvatten zijn. Zie een van de eerdere blogs.